معرفی دیاک

دیاک المانی دو سر می باشد که سمبل مداری آن به صورت زیر است. مدار معادل آن به صورت دو دیود موازی است که مخالف جهت هم بسته شده است. همانطور که میبینید این عنصر المانی متشکل از پنج لایه مختلف n و p است.

دیاک چون هم از طریق مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم جریان را از خود عبور می دهد بنابراین می توان از آن به عنوان یک المان جریان متناوب نام برد و به عبارت دیگر دیاک یک نوع دیود برای جریان متناوب است. نام Diac هم از ابتدای کلمات DIode AC switch گرفته شده است.  مشخصه جریان ولتاژ آن شبیه شکل زیر است.

ترمینالهای این قطعه به صورت A1 و A2 نامگذاری می‌شوند. در این قطعه تا میزان قدر مطلق ولتاژ ورودی به VBO نرسد هدایت صورت نمی گیرد و به محض گذشتن از این ولتاژ دیاک وارد ناحیه هدایت شده و جریان را از خود عبور می دهد و مقاومت کمی از خود نشان می دهد. پس بنابراین با اعمال ولتاژ متناوب به آن می‌تواند دوتا پالس در نیم سیکل های منفی و مثبت ایجاد کند. ولتاژ شکست دیاک در حدود ۳۰ تا ۴۰ ولت است و جریانی که آنها را در حالت هدایت نگه می دارد و در حدود ۱۰ میلی آمپر می باشد. برای تست دیاک ها می توان از مولتی متر در حالت اهمی استفاده کرد. بدین صورت که از هر دو طرف با مولتی متر که روی ۲۰ کیلو تنظیم شده نباید راه بدهد.

از دیاکها معمولاً برای تولید پالس تریگر برای ترایاک ها و تریستور ها استفاده می شود و می‌توان با استفاده از المان های محدود زاویه آتش را در این دو المان کنترل کرد.

در شکل زیر یکی از کاربردهای دیاک که روشن کردن تریستور است را آورده ایم.

در مدار نشان داده شده از یک تریاک برای کنترل توان استفاده شده است. با استفاده از این مدار نور لامپ کنترل می شود. ابتدا با اعمال منبع تغذیه، خازن شروع به شارژ می کند. وقتی ولتاژ آن به مقدار ولتاژ شکست دیاک برسد خازن از طریق دیاک دشارژ می شود.این دچار شدن باعث می‌شود تا یک پالس جریان به گیت تریاک وارد شود. بنابراین تریاک روشن میشود. مقاومت آلیک برای آن است که جریانی که وارد دیار می شود از حد مشخصی بیشتر نشود. VR1  می تواند کنترل کند که چه زمانی خازن شارژش به مقدار ولتاژ شکست دیاک برسد.  بنابراین با تغییر مقدار پتانسیومتر می‌توان لحظه روشن شدن تریاک را کنترل کرد. 

با روشن شدن تریاک تریاک به دلیل عبور جریان بار روشن می ماند تا به نیم سیکل منفی برسیم. در این حالت ولتاژ دو سر تریاک منفی شده و تریاک به حالت خاموش وارد میشود. در این حالت دوباره خازن شروع به شارژ شدن می کند اما این بار با ولتاژ منفی هی.  به به مغز دیگه شروع به هدایت می کند پرس جریانی از تریاک می‌کشد که باعث روشن شدن تریاک میشود. با روشن شدن تریاک دوباره همان اتفاقات نیم سیکل اول اتفاق می افتد و تا وقتی که نیم سیکل تمام نشده تریاک روشن میماند و با تمام شدن این سیکل ریستور به حالت خاموش می رود و دوباره خازن شروع به شارژ می‌کند تا دیاک پالس جریان را بفرستد برای دوره تناوب بعدی و روشن شدن اعمال کند. همانطور که گفته شد با تغییر پتانسیومتر میتوان زمان آتش تریاک را کنترل کرد.

به دلیل کاربرد زیادی که استفاده از دیاگ با تریاک با هم دارند این دو قطعه را در یک پکیج قرار داده و قطعی ساختن به نام کوادراک (Quadrac). این قطعه در واقع یک تریاک است که در قسمت  آن یک بیاک تعبیه شده است.  بنابراین در این مدار دیگر نیاز به استفاده از دیاک جداگانه نیست. نمای مداری این قطعه را در زیر مشاهده می کنید. 

از دیالوگ های پرکاربرد می توان به D40  و ST2  و HT32  اشاره کرد.  مشخصه مهم یک دیاک معمولاً پیک جریان پالس و ولتاژ شکست آن می باشد. در زیر خلاصه ای از مشخصات این سه دیاک نمایش داده ایم.